„Boże! Zdejm z mego serca jaskółczy niepokój,
Daj życiu duszę i cel duszy wyprorokuj…”

„Kordian” J. Słowacki

W czwartek 5 września o godzinie 17.00 przed Biblioteką Publiczną w Połańcu zebrali się mieszkańcy lokalnej społeczności by posłuchać fragmentów "Kordiana" Juliusza Słowackiego przeczytanych w ramach Narodowego Czytania, corocznej akcji pod patronatem Pary Prezydenckiej RP promującej wartościową rodzimą literaturę. Wydarzenie w Połańcu odbyło się wyjątkowo kilka dni wcześniej niż ogólnopolska inauguracja mająca miejsce 7 września w Warszawie w Ogrodzie Saskim. Czytanie ubarwione zostało śpiewem, grą na klawiszach i recytacją wierszy.

Słynny dramat Słowackiego powstał w roku 1833 a rok później ukazał się drukiem. Utwór uważany jest za próbę rozrachunku Słowackiego z moralnymi i politycznymi postawami pokolenia, któremu dane było przeżyć powstanie listopadowe, a także za próbę podjęcia na gruncie ideowo-artystycznym polemiki z Adamem Mickiewiczem.

„(...)Opowiada o walce Polaków z caratem, ale przecież można traktować go również jako opowieść o naszej współczesności. O tym, że wolność i niepodległość wymagają bezinteresownego poświęcenia i ciągłej gotowości do czynu. Że odpowiedzialność, konsekwencja i wola działania prowadzą do zwycięstwa, a niezdecydowanie, strach i złudzenia – do klęski" – przekazał Prezydent RP Andrzej Duda w liście zachęcającym do wzięcia udziału w wydarzeniu.

Tegoroczne Czytanie zostało zorganizowane przez Bibliotekę Publiczną przy wsparciu Miasta i Gminy Połaniec oraz Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu. Partnerem wydarzenia był Bank Spółdzielczy w Połańcu. Do akcji zaangażowały się także lokalne placówki: Środowiskowy Dom Samopomocy w Połańcu, Warsztat Terapii Zajęciowej w Połańcu, Klub Seniora Megawat, Publiczna Szkoła Podstawowa w Połańcu, Zespół Placówek Oświatowych w Ruszczy i Towarzystwo Kościuszkowskie w Połańcu.

Partnerem medialnym wydarzenia był Portal Informacyjny - polaniec.com.pl

Wydarzenie otworzyła Dyrektor Biblioteki – Renata Wójtowicz. W roli lektorów wystąpili mieszkańcy Połańca i okolic. Czytanie rozpoczął Burmistrz Połańca pan Jacek Benedykt Nowak wraz z Małżonką od przeczytania listu Prezydenta Andrzeja Dudy do słuchaczy oraz wiersza „Lambro” Słowackiego, stanowiącego wstęp do dramatu. W świat „Kordiana” wprowadził słuchaczy pan Andrzej Kowalik, który objął zaszczytną rolę prowadzącego czytanie. Mieliśmy także gościa specjalnego. Po raz pierwszy na Narodowym Czytaniu w Połańcu wziął udział pan Michał Śmielak – autor bestsellerowych powieści kryminalnych. Pisarz wystąpił zaraz na początku czytania wcielając się w postać Szatana z „Przygotowania” poprzedzającego akcję właściwą dramatu.

W „Przygotowaniu”, którego akcja dzieje się przy chacie sławnego czarnoksiężnika Twardowskiego w górach Karpackich w nocy 31 grudnia 1799 roku, Szatan, Czarownica, demony oraz diabły tworzą nowych ludzi mających odegrać ważną rolę w powstaniu listopadowym. Wrzucają do kotła rozmaite składniki, a następnie wywołują kolejne postacie przywódców wojskowych i cywilnych powstania. Przerywają im to dzieło (niestety zbyt późno) anioły na czele z Archaniołem.

Po wysłuchaniu fragmentów „Przygotowania” widzowie przenoszą się do aktu I i II dramatu. Kordian początkowo to piętnastoletni chłopiec, cierpiący na „chorobę wieku”, która w dramacie nosi miano „jaskółczego niepokoju”. Odczuwa apatię i nudę, niechęć do życia, które według niego jest bezsensowne i pozbawione celu. W II akcie bohater, w roli którego z oddaniem wystąpił ksiądz Mateusz Kobylarz z parafii MBWW w Połańcu, to wędrowiec, który na ścieżkach życia zdobywa doświadczenia. Odbywa liczne podróże by na ich końcu wygłosić na Mont Blanc swój słynny monolog, którego uczestnicy Narodowego Czytania w Połańcu są świadkami. Bohater na oczach widzów traci złudzenia, dojrzewa, formułuje się polski patriota, który będzie walczył o wolność ojczyzny. W akcie III Kordian występuje w roli spiskowca. W podziemiach kościoła św. Jana, a więc pod miejscem, w którym niedawno koronowano cara na króla Polski, trwa spotkanie spiskowców, którzy planują zabójstwo cara. Spotkaniu przewodniczy Prezes – w tej roli został obsadzony Prezes Banku Spółdzielczego pan Stanisława Kotlarz - który stara się przekonać wszystkich o konieczności rezygnacji z zamiarów dokonania mordu. Oni zaś dochodzą do wniosku, że trzeba zabić nie tylko cara, ale i jego żonę, syna, dwóch braci. Dyskusja nie przynosi żadnego rozwiązania, dlatego ostateczną decyzję spiskowcy mają podjąć w tajnym głosowaniu. Po przeliczeniu głosów okazuje się, że większość osób opowiedziała się za rezygnacją ze spisku. Kordian jest zszokowany, dotychczasowych spiskowców uznaje za tchórzy. Przekonuje, że sam zawalczy o wolność narodu i podejmie się zabójstwa cara. W tym celu idzie do Zamku Królewskiego. Na początku zdaje się bardzo zdeterminowany, aby osiągnąć swój cel. Ta pewność stopniowo jednak ginie, kiedy przed bohaterem pojawiają się widma - najprawdopodobniej projekcja tego, co dzieje się w umyśle Kordiana. Kiedy Kordian ma już wejść do sypialni cara, rozlegają się dzwony na jutrznię, które symbolicznie uruchamiają boską perspektywę. Tego dla bohatera jest już za dużo. Pada zemdlony pod pokojami cara. Z sypialni wychodzi car, który dostrzega młodzieńca i szybko orientuje się, jaki był jego cel. Nakazuje pojmać Kordiana i go rozstrzelać.

Na koniec przenosimy się na Plac Marsowy, gdzie Kordian czeka na śmierć. Car zaszantażowany przez brata podpisuje jednak ułaskawienie bohatera. W tym czasie trwają ostatnie przygotowania do egzekucji. Na placu gromadzi się tłum, który między sobą komentuje przebieg wydarzeń. Oficer wydaje rozkaz rozstrzelania. Niektórzy z tłumu dostrzegają pędzącego w kierunku placu carskiego gońca. Oficer go jednak nie widzi. Pojawia się jedynie informacja, że dyrygujący egzekucją podnosi rękę w górę…Ale czy goniec dotarł na czas? Na to pytanie w dramacie nie ma odpowiedzi, a widzowie pozostawieni zostają w niepewności. Powagę sytuacji potęguje wyrecytowany na koniec fragment wiersza Słowackiego „Grób Agamemnona”, będący podsumowaniem tegorocznej akcji Narodowego Czytania.

Tak kończy się akcja tegorocznego Narodowego Czytania. Ale nie kończy się wydarzenie. Przychodzi czas na podziękowania i gratulacje dla wszystkich zaangażowanych osób a potem na rozmowy przy poczęstunku aż do zachodu słońca.

Wszystkim osobom biorącym udział w dziesiątej połanieckiej edycji Narodowego Czytania serdecznie dziękujemy. Serce, jakie zostało włożone w czytanie, recytację wierszy i wykonanie utworów muzycznych ubarwiających wydarzenie pozwoliło wszystkim jeszcze mocniej wczuć się w atmosferę dramatu oraz w czasy wielkich powstań narodowych, w których najważniejszym celem była walka o odzyskanie utraconej wolności.

Szczególne podziękowania składamy Lektorom, którzy z wielkim zaangażowanie wystąpili podczas wydarzenia. W tym roku byli to (w kolejności pojawienia się na scenie):

• pani Bernarda i pan Jacek Benedykt Nowak, którzy przeczytali wspólnie List prezydenta RP i wiersz „Lambro”
• pani Ewelina Fitał (wystąpiła jako Czarownica z „Przygotowania”)
• pan Michał Śmielak (Szatan)
• pan Radosław Matusiewicz (Astaroth)
• pani Gabriela Zielińska (Gehenna)
• pan Radosław Marczewski (Mefistofeles)
• pani Olga Wójtowicz (Archanioł)
• panie Joanna Sobierajska i Małgorzata Misiak (Anioły)
• ks. Mateusz Kobylarz (jako Kordian)
• pan Stanisław Kotlarz (Prezes)
• panowie Julian Jazgara, Zbigniew Szaniawski, Władysław Stępień, Mirosław Danek (jako Spiskowcy)
• pan Stanisław Maruszewski (Starzec)
• pan Jerzy Han (Car)
• Mikołaj Anioł przeczytał fragmenty „Grobu Agamemnona” 

W roli Prowadzącego czytanie wystąpił pan Andrzej Kowalik. Dzięki komentarzom widzowie mogli w pełni zrozumieć ten jakże ważny, ale jednocześnie trudny w odbiorze, dramat. Składamy za to ogromne podziękowania.

Narodowe Czytanie zostało ubarwione śpiewem i muzyką. Dziękujemy pani Małgorzacie Dalmacie-Konwickiej za zaśpiewanie i panu Wojciechowi Budzie za zaśpiewanie i zagranie na klawiszach utworu patriotycznego „Tam na błoniu błyszczy kwiecie”. Składamy wyrazy wdzięczności panu Karolowi Grabowskiemu za przejmujące, teatralne wykonanie „Pieśni Nieznajomego” z „Kordiana”.

Na koniec składamy podziękowania dwóm osobom - pani Józefie Stachurze, która już po raz kolejny w historii Narodowego Czytania w Połańcu zajęła się adaptacją tekstu oraz pani Magdalenie Wójcik-Sumarze, która podjęła się trudnemu, ale także jakże satysfakcjonującemu zadaniu – wyreżyserowaniu całego czytania.

Osoby zaangażowane w realizację tegorocznego Narodowego Czytania zostały obdarowane pamiątkami, w tym: pięknym, kolorowym wydaniem „Kordiana” z przybitą pieczęcią otrzymaną od Kancelarii prezydenta RP, zakładką oraz okolicznościowym magnesem na lodówkę. Upominki zostały zakupione dzięki wsparciu finansowemu otrzymanemu od Banku Spółdzielczego w Połańcu. Jeszcze raz serdecznie dziękujemy za okazaną pomoc.

Narodowe Czytanie odbyło się w tym roku w ramach projektu "Strasznie dobre książki!" z Programu Promocja Czytelnictwa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Z okazji Narodowego Czytanie Biblioteka przygotowała także  wystawę towarzyszącą wydarzeniu dotyczącą autora "Kordiana", okoliczności powstania dzieła oraz bohaterów historycznych i fikcyjnych dramatu. 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury